AI-ni web / telefon programmasyny ulanmagyň ýerine kompýuteriňizde ýerli DeepSeek R1-i işledip, alternatiwleri synap görmek we öz-özüni barlamak we gaýtalamak, AI-ni nädip sesli “pikir edýändigini” görmek gaty peýdaly. Ine, iki günlük synagymda meni gyzyklandyrýan birnäçe mysal. Näme-de bolsa, fizika bilim seriýalarynyň köpüsinde Stiwen Wolframyň ýazuw stilini ýada salýar.

Mundan başga-da, goşundyda kompýuteriňizde R1-i nädip işletmelidigi barada görkezmeler goşdum. Mende bary-ýogy 16 Gb ýady bolan “gadymy” M1 Pro Macbook Pro bar we 8B distillendirilen modeli (LLama esaslanýar) gaty gowy we çalt işleýär.

Mysal 1: Marsa syýahat

Sorag:

Marsa syýahat etmek islesem, ol ýere barmagyň iň tygşytly usuly näme bolar?

DeepSeek R1 pikirleniş prosesi

<pikir etmek>

Bolýar, şonuň üçin Marsa iň tygşytly ýol bilen nädip syýahat etmelidigim bilen gyzyklanýaryn. Raketalar we kosmos gözlegleri hakda birneme okanym ýadymda, ýöne ähli jikme-jikliklere doly ynanamok. Muny ädimme-ädim bozmaga synanyşaýyn.

Ilki bilen, Eartherden Marsa gitmek, aralyk sebäpli göni raketa atmak ýaly bir zat däl. Mars iň ýakyn nokadynda takmynan 225 million mil uzaklykda diýip pikir edýärin. Wenera ýa-da upupiter ýaly beýleki planetalar bilen deňeşdirilende bu gaty uzak aralyk, şonuň üçin bu ýerde netijelilik hakykatdanam möhüm bolmaly.

Raketalaryň zyňmak üçin hereketlendirijini ulanýandygyny we bu prosesiň, esasanam Eartheriň atmosferasynda gaty netijesiz bolup biljekdigini eşidenim ýadymda. Belki, Eartherden gitmek iň täsirli çemeleşme däl bolsa gerek? Alternatiw uçuş nokatlarynyň bardygyny ýa-da ýokdugyny bilemok, ýöne has ýakyn kosmos portlary ýa-da bazalary ýadyma düşenok. Belki, başlangyç nokady hökmünde başga bir raketany ýa-da başga bir planetany ulanmak barada bir zat barmy?

Duruň, soragda Günüň daşyndan aýlanmak hakda bir zat agzaldy. Mars we Earther ikisi hem Günüň daşyndan aýlanýar, şonuň üçin belki göni Marsa gitmegiň ýerine Earther orbitasyndan Mart orbitasyna geçip bileris. Geçiriş orbitalary az energiýa talap edýän ýaly bolup görünýär, ýöne munuň nähili işleýändigini bilemok. Meniň pikirimçe, agyrlyk güýjüni ulanýan asman mehanikasyndaky Hohmann geçirişine meňzeýär.

Agyrlyk güýji? Dogry, kosmos gämisi traýektoriýasyny çaltlaşdyrmak ýa-da haýallatmak üçin başga bir planetanyň agyrlyk güýjüni ulananda. Şonuň üçin Wenera ýa-da Eartheriň agyrlyk güýjüni öz peýdamyz üçin ulanyp bilsek, belki göni Marsa gitmegiň ýerine energiýa tygşytlap bileris. Suchöne munuň şeýle uzak syýahat üçin näderejede täsirli bolandygyny bilemok.

Ion siňdirijiler ýaly elektrik hereketlendiriji ulgamlar, himiki raketalardan has täsirli bolmagy hakda bir zat ýadymda, sebäbi hereketlendirijini ionlaşdyrmak we elektrik meýdanlary bilen tizleşdirmek üçin elektrik ulanýarlar. Olaryň pes güýji bar, ýöne ýangyç bolmazdan has uzak wagtlap işläp bilýär. Bu geljegi uly ýaly görünýär, ýöne adaty usullar bilen deňeşdirilende olaryň Marsa nädip çalt baryp biljekdigine doly ynanamok.

Mesele, bu täsirli usullary ulansak-da, umumy syýahat Gün ulgamynyň üsti bilen dörtden bir ýol bolup durýar. Şeýlelik bilen, bize iki usulyň utgaşmasy gerek: ilkibaşda uçuş üçin himiki raketalary ulanmak, ýöne kosmosda bir gezek ion siňdirijilerine ýa-da başga bir elektrik hereketine geçmek. Bu ýangyjy tygşytlap, uzak syýahat üçin zerur mukdary azaldyp biler.

Başga bir pikirim, Martian orbitasynyň özi hakda. Marsyň orbitasy bilen kesişýän Günüň töweregindäki dogry orbita girip bilsek, az energiýa bilen ol ýere baryp bileris. Emma takyk traýektoriýany hasaplamak çylşyrymly bolmaly, sebäbi iki planeta hem hereket edýär, şonuň üçin wagt we deňleşmek uly rol oýnaýar.

Bahasy we ýerine ýetirilişi hakda-da gyzyklanýaryn. Netijeli bolsa-da, Marsa barmak gaty köp ýangyç talap edip biler. Şeýlelik bilen, kosmosda ýangyç guýup bilýän ýa-da has ýokary impulsly has ösen hereketlendiriji ulgamlary ösdürip biljek kosmos gämilerini ulanmak ýaly başga ýollara göz aýlap bileris. Nuclearadro termiki raketalary we antimateriýa hereketlendirijileri barada gözlegler bar diýip pikir edýärin, ýöne bu spekulýatiw.

Duruň, soragda “Marsyň orbitasy” hem agzaldy. Şeýlelik bilen, göni Marsa gitmegiň ýerine, Mars bilen ýetip boljak orbitany maksat edinip bileris. Munuň manysy bolar, sebäbi Marsyň orbitasyna Eartheriň orbitasyna ýetmek üçin zerur delta-v azalýar. Delta-v, traýektoriýany üýtgetmek üçin zerur tizligiň üýtgemegi, şonuň üçin Hohmann geçirişini ulanmak gowy strategiýa ýaly bolup görünýär.

Alsoeriň gidiş nokady bilenem gyzyklanýaryn. Eartheriň aýlanma tizliginden peýdalanmak üçin günorta ýarym şaryň uçmagy ýaly Eartheriň başga bir ýerinden uçsak, belki bu birneme energiýa tygşytlap biler. Meniň pikirimçe, bu “Hohmann geçiriş orbitasy” diýlip atlandyrylýar, sebäbi planetanyň aýlanmagyny ulanýar.

Şeýlelik bilen, bularyň hemmesini bir ýere jemlemek bilen, iň täsirli usul ilkibaşda götermek üçin himiki raketalary ulanmagy we uzak aralykda ýangyç harçlanyşyny azaltmak üçin kosmosda bir gezek elektrik hereketine geçmegi göz öňünde tutýar. Mundan başga-da, beýleki planetalardan agyrlyk güýjüniň kömegi umumy zerur energiýany azaltmaga kömek edip biler.

Takyk sanlara ýa-da häzirki wagtda edilýändigine ýa-da teklip edilýändigine doly ynanamok. “SpaceX” ýaly kompaniýalar Marsyň geçirilmegi we gaýtadan ulanylýan raketalaryň üstünde işleýärler diýip pikir edýärin, belki-de käbir düşünjeleri bar. Şeýle hem kosmos gämisiniň massasyna we näçe hereketlendiriji göterip biljekdigine, esasanam uzak syýahatlara bagly bolup biler.

Gysgaça aýtsak, Marsa netijeli syýahat etmek üçin Hohmann orbitasynyň, agyrlyk güýjüniň we elektrik hereketiniň utgaşmasy ýol ýaly bolup görünýär. Bu çemeleşme, Gün ulgamynda şeýle giň aralygy geçmek üçin zerur bolan energiýa çykdajylaryny azaldar.

</think>

DeepSeek R1 jogap

Iň tygşytly görnüşde Marsa syýahat etmek üçin aşakdaky çemeleşmäni göz öňünde tutuň:

1 . Munuň özi, Marsyň orbitasy bilen kesişýän Günüň töwereginde elliptik orbita girmegi, geçirmek üçin zerur energiýany azaltmagy öz içine alýar.

2. Grawitasiýa kömekleri : Wenera ýa-da Earther ýaly beýleki planetalardan agyrlyk güýjüniň peýdalaryndan peýdalanyň, tizligi ýokarlandyrmak we goşmaça hereketlendirijisiz traýektoriýany gönükdirmek, netijeliligi ýokarlandyrmak.

3 . Bu ulgamlar has az ýangyç bilen dowamly işlemäge mümkinçilik berýän has ýokary impuls hödürleýär.

4. Optimallaşdyrylan başlangyç nokady : Eartheriň aýlanma tizligini ýokarlandyrmak we götermek üçin zerur energiýany azaltmak üçin günorta ýarym şaryň ýerleşýän ýerinden başlamagy göz öňünde tutuň.

5. Höweslendiriş usullarynyň utgaşmasy : Ilki ýokary göteriliş üçin himiki raketalary ulanyň we umumy ýangyç sarp edilişini azaldyp, planetalarara syýahat üçin elektrik hereketine geçiň.

Bu toplumlaýyn çemeleşme, adaty we ösen hereketlendiriş usullaryny ulanyp, uzak aralyklara netijeli syýahat bilen başlangyç zyňmagyň zerurlygyny deňleşdirýär.

Mysal 2: Eýnşteýniň meşhur formulasy

Sorag:

subut et E = mc²

DeepSeek R1 pikirleniş prosesi

<pikir etmek>

Bolýar, şonuň üçin E-iň mc kwadratyna deňdigini subut etjek bolýaryn. Hmm, men muny nireden başlamaly? Bolýar, men Eýnşteýniň otnositellik teoriýasynyň fizikada köp zatdygyny bilýärin, ýöne bu deňlemäni nädip tapdy? Belki, ony has kiçi böleklere bölmeli.

Birinjiden, E nämäni aňladýar? Energiýa bolup biler diýip pikir edýärin. M köpçülik bolup biler, şeýlemi? Şeýlelik bilen, energiýa ýagtylyk kwadratynyň tizliginden köp esse deňdir. Munuň manysy bar, sebäbi ýagtylygyň tizligi aýratyn otnositellikde hemişelikdir. Emma bu hakykatdanam nähili işleýär?

Klassiki fizikada energiýa we massa aýratyn düşünje hökmünde görülýärdi. Energiýa kinetiki energiýa ýaly hereket bilen baglanyşyklydy, massa inersiýa we agyrlyk güýji bilen baglanyşyklydy. Emma Eýnşteýniň teoriýasy düýpden baglanyşyklydygyny görkezmek bilen üýtgedi.

Belki, aýratyn otnositelligiň esaslaryny gözden geçirip başlap bilerin. Specialörite otnositellikde iki postulat bar: biri ýagtylygyň tizligi ähli inertial kadrlarda hemişelik, beýlekisi giňişligiň we wagtyň herekete nähili täsir edýändigi barada. Hut şu pikirler Eýnşteýniň köpçülik we energiýa deňligini teklip etmegine sebäp bolýar.

Bolýar, şonuň üçin E energiýa we m massa bolsa, E = mc² deňlemesi massany energiýa we tersine ýagtylyk tizliginde öwrüp bolar diýen pikirden gelip çykmalydyr. Thatöne bu öwrülişik nähili işleýär? Erkin güýzde bir adamyň tizlenýän liftde ýolagçynyňky ýaly tizlenmäni başdan geçirýän ekwiwalentlik ýörelgesi bilen baglanyşygy bar diýip pikir edýärin.

Duruň, belki massanyň hereketi ýa-da agyrlyk güýji sebäpli nädip energiýa döredýändigi hakda. Eýnşteýniň pikir synaglary bu ýerde uly rol oýnandyr. Lightagtylyk tizliginde hereket edip, soň ýokaryk çaltlaşsaňyz, näme boljagyny göz öňüne getirdi. Siziň nukdaýnazaryndan özüňizi agramsyz duýarsyňyz, bu bolsa köpçülik bilen energiýanyň çalşylýandygyny pikirlenmegine sebäp boldy.

E = mc²-iň bu düşünjelerden näderejede alnandygy barada henizem doly düşünemok. Belki, Einşteýniň pikirlenişinde eden anyk ädimlerine göz aýlamalydyryn. Dürli inertial kadrlarda giňişlik wagt aralyklarynyň arasynda matematiki gatnaşyklary ulanan bolmaly.

Şeýle hem, synçynyň çäklerine garamazdan, käbir häsiýetleriň hemişelik bolmagy ýaly üýtgemeýän mukdarlar barada pikir bar. Energiýa we massa, otnositelistik täsirleri göz öňünde tutanyňyzda biri-birine öwrüp boljak şeýle mukdardyr.

Aöne azajyk ýitirim bolýaryn. Belki, aýratyn otnositelligiň esasy postulatlaryny ýazyp, olaryň E = mc²-e nädip eltýändiklerini görmäge synanyşmalydyryn. Şeýlelik bilen, şuny belläsim gelýär:

1. lightagtylygyň tizligi ähli inertial kadrlarda hemişelikdir.

2. Ekwiwalentlik ýörelgesi: Çaltlaşdyrylan çarçuwadaky synçy, tizlenme bilen inertial çarçuwada bolmaga deň bolan agyrlyk güýjüni başdan geçirýär.

Bulardan başlap, Eýnşteýn köpçülik bilen energiýany birleşdirýän gatnaşyk tapmak isledi. Boş wagt aralygyndaky üýtgeşmeleriň köpçülik we energiýa üýtgemeleri bilen nähili baglanyşygy bar bolsa gerek.

Başga bir çemeleşme tizligi we güýji göz öňünde tutmak diýip pikir edýärin. Otnositellikde tizlik indi köpçülikleýin wagt tizligi däl; gamma faktorlaryny öz içine alýar. Belki, bu deňlemeleri manipulirlemek bilen, E = mc² baryp bilerin.

Ativea-da bolmasa, belki, obýektiň dynç massasy sebäpli alýan energiýasy bolan galan köpçülikleýin energiýa hakda pikir etmelidirin. Bu, elbetde, E = mc²-e eltýär, sebäbi bir zat gymyldamasa-da, energiýa eýe bolýar.

Waitöne garaşyň, Eýnşteýn bu deňlemäni diňe inçe howadan çykarmady. Köp ýyllap pikirlenmekden we giňişlikdäki egriniň materiýa we energiýa bilen täsirini hasaplamakdan gelen bolmaly.

Göni ekwiwalentlik ýörelgesini ulanyp alyp bilerinmi? Uzakdaky synçy bilen deňeşdireniňde, agyrlyk güýjüniň meýdanynda has haýal hereket edýän sagady göz öňünde tutsam, onda agyrlyk güýji bilen wagt aralygynyň arasynda baglanyşyk bar. Bu, giňişlikde köpçülikleýin egrilik döretmek bilen baglanyşykly bolup biler, bu ýagtylygyň nädip hereket edýändigine we şeýlelik bilen energiýa täsir etmegine täsir edip biler.

Bu çylşyrymlaşýar, ýöne meniň pikirimçe esasy pikir giňişlige wagt täsir edýär we bu täsir energiýa hökmünde kesgitlenip bilner. Şeýlelik bilen, E = mc² Einşteýniň bu gatnaşygy aňlatmagyň usuly bolup biler, bu ýerde köpçülik we energiýa şol bir esasy emlägiň dürli görnüşleri.

Reallyöne muny hakykatdanam subut etmek üçin, aýratyn otnositellikden matematiki formulalary ulanmaly bolmagym mümkin. Belki giňişlik aralygyndan başlaň, soň bolsa energiýa we tizlik bilen baglanyşdyryň. Şol ýerden, belki köpçülik sebäpli giňişlikdäki üýtgeşmeleriň energiýa bilen nädip deň bolup biljekdigini görkeziň.

Stillhli ädimlere henizem doly ynanamok, ýöne E = mc² diňe bir tötänleýin deňleme däldigini görüp başlaýaryn; Einşteýniň tebigatyň yzygiderliligi bilen massanyň we energiýanyň näderejede baglanyşygy baradaky pikirinde çuňňur kök urandyr.

Belki, başga bir burç ýadro reaksiýalaryny göz öňünde tutmakdyr. Atom bombalarynda energiýanyň bölünip çykmagy E = mc² ýaly bolup görünýär, sebäbi az mukdarda massa deňleme gabat gelýän köp mukdarda energiýa öwrülýär.

That'söne bu subutnamadan has köp programma. Esasy ýörelgelere dolanmaly. Belki, Eýnşteýniň aýratyn otnositellik teoriýasyny we postulatlaryny ulanyp, deňlemäni ilkinji ýörelgelerden alyp bilerin.

Esasy deňlemeleri älem giňişliginde üýtgemeýän aralykdan başlap, soňra energiýa we massa bilen nähili baglanyşýandygyny görüp, ädimme-ädim ýazmaga synanyşaryn diýip pikir edýärin.

Şeýlelik bilen, üýtgemeýän aralyk ds² = -c² dt² + dx² + dy² + dz². Bir obýekt belli bir tizlikde hereket etse, bu aralyk ähli synçylar üçin hemişelik bolýar.

Emma obýektiň hereketi ýa-da agyrlyk güýji potensialy sebäpli üýtgese, onda massanyň üýtgemegi bilen baglanyşykly energiýanyň arasynda baglanyşyk bolmaly.

Takyk ädimler barada entek anyk maglumat ýok, ýöne Einşteýniň wagt egriligi, massa we energiýa baradaky düşünjelerini bir deňlemä birleşdirmegiň ýoluny tapmalydygyny görýärin.

Belki, bir obýektiň dynç alyş çarçuwasynyň başga bir synçy bilen deňeşdirilende onuň hereketi bilen nähili baglanyşýandygyny göz öňünde tutup, E = mc² ýetmek üçin deňlemeleri dolandyryp bilerin.

Umuman aýdanyňda, E = mc²-ni subut etmek, aýratyn otnositellige, ekwiwalentlik ýörelgesine we şol bir guramanyň dürli görnüşleri ýaly köpçülik we energiýanyň tebigatyna çuňňur düşünmegi öz içine alýandygy düşnüklidir. Bu çylşyrymly çykaryş, ýöne häzirki zaman fizikasynda esas.

</think>

DeepSeek R1 jogap

E = mc², Einşteýniň köpçülik (m) bilen energiýanyň (E) arasyndaky baglanyşygy aňladýan ýörite otnositellik teoriýasyndaky deňleme, bu ýerde c ýagtylygyň tizligi. Ine, muňa nädip düşünip bolar:

1. Specialörite degişlilik postullary:

- Wakuumdaky ýagtylygyň tizligi, hereketine ýa-da salgylanma çarçuwasyna garamazdan ähli synçylar üçin hemişelikdir.

- Ekwiwalentlik ýörelgesi: Çaltlaşdyrylan çarçuwadaky synçy, statiki agyrlyk meýdanyndaky synçy bilen deň agyrlyk güýjüni başdan geçirýär.

2. Kosmos-wagt aralygynyň üýtgemezligi:

Boş wagt aralygyndaky üýtgemeýän aralyk \ (ds² = -c² dt² + dx² + dy² + dz² \) tarapyndan berilýär. Bu aralyk, çäklerine garamazdan ähli synçylar üçin hemişelik bolýar.

3. Energetika we pursat gatnaşygy:

Deňlik ýörelgesinden Einşteýn köpçülik we energiýa şol bir jisimiň çalşylýan görnüşleri diýen netijä geldi.

Bu, obýektiň hereketindäki ýa-da agyrlyk güýji potensialynyň üýtgemeginiň onuň massasyna we energiýasyna nähili täsir edýändigini gözden geçirmäge sebäp boldy.

4. Derwiş ädimleri:

- Hereket edýän jisimi we dynç alyş çarçuwasynyň başga bir synçy bilen deňeşdirilende nähili hereket edýändigini göz öňünde tutup, Einşteýn aýratyn otnositellik deňlemelerini dolandyrdy.

- Dynç alyşda-da bir obýektiň massasy sebäpli energiýa eýe bolmagy baradaky pikir dynç alyş köpçülikleýin energiýa düşünjesine sebäp boldy.

- Bu dynç köpçülik energiýasy obýektiň massasyna proporsionaldyr we \ (E = mc² \) hökmünde aňladylyp bilner.

5. Programma we täsirler:

- Deňligiň, az mukdarda massanyň köp mukdarda energiýa öwrülýän ýadro reaksiýalaryny düşündirmek ýaly çuňňur täsirleri bar.

- Öň aýratynlykda görlen düşünjeleriň birleşmegini görkezýär: massa we energiýa.

Gysgaça aýtsak, Eýnşteýniň E = mc² almagy aýratyn otnositellik ýörelgelerinden, esasanam ekwiwalentlik ýörelgesinden gözbaş alyp, köpçülik we energiýanyň şol bir esasy emlägiň dürli görnüşleridigine düşünmäge sebäp bolýar.

Goşundy: DeepSeek R1-i ýerli görnüşde nädip işletmeli

1. Iň aňsat usuly ollamany ulanmak:

Ilki bilen kompýuteriňiz üçin ollama göçürip alyň

https://ollama.com/download

Indiki buýrugy işlediň

ollama run deepseek-r1:8b

2. Birneme kynrak, llama.cpp ulanmak

Ilki bilen deslapky kody llama.cpp-dan göçürip alyň:

git clone https://github.com/ggerganov/llama.cppcd llama.cpp

Ikilik gurmak üçin cmake ulanyň

cmake -B buildcmake --build build --config Release

Model agramlaryny HuggingFace-den göçürip alyň

https://huggingface.co/unsloth/DeepSeek-R1-Distill-Llama-8B-GGUF/blob/main/DeepSeek-R1-Distill-Llama-8B-Q4_K_M.gguf

Agramlary llama.cpp-iň aşagyndaky modeller katalogyna goýup, soňra aşakdaky buýrugy işledip bilersiňiz:

./llama-cli -m models//DeepSeek-R1-Distill-Llama-8B-Q4_K_M.gguf --cache-type-k q8_0 --threads 16 -c 8192 -cnv --chat-template chatml

3. Şeýle hem, asyl R1 modeline girmek üçin API ulanyp bilersiňiz

OpenAI-iň API-sine gaty gabat gelýär:

https://api-docs.deepseek.com/