Aswan mana allin kachkaspa allinta tanteanapaq yanapakuy

Condiciones subóptimas kaqpi decisionkuna ruwachkaspa —situacionqa mana favorniykupichu, mana hunt'asqa detallekunayuq kayku utaq huk asunto kan chaymanta usqhaylla qhawayta munan— yaqa llapanchikmi tornilloman purinchik.

Llumpaytam imatapas ruwanchik, utqayllam, hinaspapas saqinchikmi pimanpas sayapakusqanchik allin tanteanapaq harkakunanpaq. Asumiyku condicionkuna chaymanta restricciónkuna ruwasqaykurayku, kayqa aswan allin ruway atisqayku.

Ichaqa, aswan allin ruwasqanchis, yaqa llapanpiqa, manan allinchu, chaytaqa huchachanchis imayna tarikusqanchismanta, manataqmi pantasqanchismanta yachanchischu ruwasqanchismanta responsabilidadta hap’inanchismantaqa.

Kayqa sapa kuti sasachakuywan tupaspanchikmi huk millay ciclo de estrés hinaspa llakikuyta paqarichimun —ñawpa mana allin ruwasqanchikmanta mana allin sientekuykuna, manchakuy mana yapamanta suyasqanchikta huntachiyta, hinaspa mana yachaspa imayna aswan allin tanteayta kay kutipi mana allin akllakuykunaman apawanchik manchay ruwaykunawan .

Estrés nisqapi allinta decidiy atiyqa ancha valorniyoqmi, chaytaqa manan pisillapichu ruwakun. Chayqa huk super habilidadmi, chaymi atencionniykita hapin, resaltasunki, hinaspa llamkaypi credibilidadta hatarichin.

Ama mana puriy atiq yuyaymanaypa ñak’arichisqanchu kasun. Sichus allinta decidisqanchista, allinta yuyaykusqanchistapas chayqa, reparananchismi yuyayninchispi mana allin qhawarisqa kasqanchista, chaykunata atipanapaqtaqmi munananchis. Ama imaña kaqtinpas ñawpaqmantaraq kaq iñiykunata takyachinapaq discutiykunata paqarichisunchu, hinaspapas ‘fallacia de costo hundido’ nisqapi qolqeta churasun.

— Erik Pevernagie sutiyuq runa

Kay pichqa ruwaykunawan sasa sasachakuykunapi allinta tanteanaykipaq:

Pisi pisiyay

Tiempowan tupaspayki otaq imapas usqhaylla purinaykipaq niqtinqa mancharikuytan qallariwaq. Chay manchakuyqa manan imayna rimasqaykillapichu nitaq cuerpoykiq imayna rimasqaykillapichu rikukun, aswanpas imayna yuyaykusqaykipipas.

Usqhaylla decidisun.

Chaytaqa kunanmi ruwananchis.

Manan huk p’unchay hunt’atachu kapuwanchis.

Usqhaylla ruwayqa, astawanqa mana allinniykipaq kaqtin otaq mana controlakuq hina rikhuriqtin, mana allinta akllakunaykipaq, mana allin decidinaykipaqpas apawanchis.

Chayna ratokunapiqa pisiyachiyqa contraintuitivo hinam kanman, ichaqa chaytam ruwanayki. Huk rato sayaykuspa samaypas allin tanteanapaq yuyaypi phuyutam chuyanchan. Chayqa pisiyachinmi estrés nisqatapas llakikuytapas, chaymi yuyayniykita phuyuyachin, manataqmi allintachu yuyaykunki.

Estímulowan kutichiywan chawpipiqa kanmi huk espacio. Chay espaciopin kashan atiyninchis kutichiyninchista akllanapaq. Kutichiyninchispin kashan wiñayninchis, libre kayninchispas.

— Viktor E. Frankl sutiyuq runa

Usqhaylla imatapas decidinaykipaq yuyaykuspaykiqa kaykunata tapuy:

1. ¿Imatan kunan sientekushani?

   
   

2. ¿Allin yuyaywanchu decidisqayqa, icha manchakuymanta, estrés nisqamanta otaq llakikuymanta sinchi sientekuykunamanchu mana yuyaypichu ruwashani?

   
   

3. ¿Imakunapin hawamanta ñit’iykuna akllakunaypaq yanapawanman?

   
   

4. ¿Iman pasanman aswan tiempota t’aqaspa decidinaypaq?

   
   

5. ¿Piensarqanichu tukuy ima ruwaytapas? ¿Imatan mana qhawarishaymanchu?

   
   

6. ¿Imakunatan kay situacionpi ñawpaqman churani, imaynatataq chay decidisqay chay prioridadkunawan tupan?

Ama umaykiman hamuq ñawpaq yuyaywanqa pusaychu. Pisimanta pisiyay. Chay samaywan yuyaymanay akllasqaykikunapi, entiendesqaykita sut’inchanaykipaq, piensasqaykitapas allinpaq qhawarinaykipaq.

Tapukuy

Sasa situacionkunapi imatapas decidispaqa aswan hatun pantasqanchismi, llapa kutichiykunayoq kananchispaq yuyaykusqanchis. Imatapas mana yachayqa egonchiktam nanachin. Sapallaykumanta chay tanteayta hamuyqa chaymantaqa orgullosoman hinaspa kikinchikta allinpaq hapikuymanmi tikrakun.

Manan tapukunchischu, manan maskhanchischu huk perspectivakunata, nitaq invitanchischu mana acuerdopi kaqkunata, chayta ruwaspanchismi autoridadninchista, juicionchistapas pisiyachinchis.

Ichaqa allin decidiyqa manan silokunapichu nitaq huk runaq yachayninpi experiencianpichu confiaspachu. Huñupa huñusqa yachayninta servichikuyqa yanapawanchikmi prejuicionchikta atipanapaq hinaspa akllanakunata maskanapaq, chaykunataqa manam qawasunmanchu.

Tapukuyqa runakunatam yanapan perspectivata tarinankupaq, hukkunapa qawariynintapas entiendenankupaq. Imahinam asuntokunata hinaspa sasachakuykunata hukniraymanta qawaspanku, paykunaqa chaninchanku sasachakuyniyuq kasqankumanta —hinallataqmi mastarinku ima allichaykunatapas.

— Michael J. Marquardt sutiyuq runa

Aswan allin yachaywan hinaspa allinta tanteaspa allin tapukuykunata ruwaspa:

1. ¿Imaynan hukkuna sientekunku huknirayta akllakusqankumanta?
2. ¿Ima huk ruwaykunatataq manaraq qhawarirqanchischu?
3. ¿Ima peligrokunatan hukkuna rikunku sapa akllasqankuwan?
4. ¿Imataq mana allinchu kanman? ¿Imataq allinta rinman? ¿Maykamataq chaykuna lluqsimun?
5. Hukkuna huk ruwayta akllankuman chayqa, ¿mayqentataq akllankuman, imaraykutaq?

Arte de toma de decisiones nisqapaqqa, tapunapaq arte nisqatan necesitakun. Aswan mana allin kaqtinqa aswan allinta decidiy, allin kutichiykunata tarispa, amataq allin kanaykipaqchu.

Piensarisun Efectos de Segunda Orden nisqamanta

Decidichkaspa, ¿hayk’a kutitataq allinchakunchik unay pacha gananciapaq pisi pacha nanaypa chaninpi? Allin ruwayqa tanteanapaqmi iskay kaq ordenpi yuyaymanayta munan, chaymi tanteasqanchikpa implicacionninkunata qawachin hamuq tiempopi imakuna ruwananchikmanta yuyaymanaspa.

Tentacionmi allin ruwaykunaman qukuy huch’uy wichaykunawan, chaykunaqa facil-llatam chayanapaq hinaspa rikukuq ñuqanchikpaq mana pesaspa kay tanteasqakunapa hatun mana allinninpaq hamuq punchawkunapi.

Experiencianchiskuna, creencianchiskunapas limitanmi naturalmanta aswan karuman rispa sinchi cheqaq kaqkunata maskhaspa sasa tapukuykunata ruwaspa, mana reqsisqa territoriokunata maskhaspa, hinallataq iskayrayaspa imachus sut’i akllakuy hina kanman chayta.

Mana iskay kaq chanta kimsa kaq orden consecuenciakunata qhawayqa achkha nanayniyuq mana allin decisiones kaqpa causan, chanta aswanta wañuypaq kan mayk’aqchus ñawpaq inferior akllana kikiykiq parcialidadniykimanta takyachin. Ama hayk’aqpas hap’iychu ñawpaq kaq akllanata, may allinña rikch’akunman chaypas, manaraq tapushaspa maskhashaspa.

— Ray Dalio sutiyuq runa

Iskay kaq ordenpi yuyayqa yuyaypi modelo hinaqa, zona de confort nisqanchismanta lloqsispa mana reqsisqanchisman sarukunanchismi. Chaypaqqa hamuq pachakunapi tanteasqanchikpa imayna kasqanmantam qawarina, kay tapukuykunata ruwaspa:

• ¿Imaynatataq decidiyman allin ruwaykunawan hamuq tiempopi astawan yapakusqanwan?
• ¿Kay tanteayqa allinchu kanman chaylla efectota (consecuencia de primer orden) allin kasqanraykulla?
• ¿Ima mana allinkunataq kanman kay tanteasqanku hinaspa qipaman chaypa efectonpas?

Intuición nisqamanta aswan karuman rispa, mana convencional solucionkunata maskhaspa, iskay kaq ordenpi yuyay filosofía nisqawan, chaymi hatun yuyaysapakunata t’aqan común nisqamanta, paykunan hukkunamanta aswan allinta ruwanku, aswan allintataqmi ruwanku.

Atención a los Sesgos

Economía comportamental nisqamanta ciencia nisqa willawanchis, huk kuti huk decidisqanchis qhepaman, mana lógico nisqaña kaqtinpas, chayman k’askakusqanchismanta. Creeyku huk yuyay allin kasqanpi, hinaspa disidente willakuykunata filtrayku, ñawpaq qhawariyniyku takyachiq willakuykunata maskachkaspayku.

Psicólogos nisqakunaqa kaytan sutichanku confirmación bias nispa.

Kay parcialidadqa ancha ukhunchasqa kashan mana musyay yuyayninchispi, chaymi mana lógico razonamientonchispas llapanpi racional hina uyariwanchis. Operayku huk parcial filtrado pacha qhawaywan faltasqa critica willakuykunata chaymanta “razonamiento basado en lógica” nisqawan sellayku.

Huk sesgopas, chaymi impactan decisionkuna ruwaypi, chaymi instintonchisllapi confiay.

Clásico Thinking, Fast And Slow , Daniel Kahneman, psicólogo hinaspa economista riqsisqa llamkayninmanta psicología de juiciomanta hinaspa decisionkuna ruwaymanta, aswanta kallpanchan instinto tripanchikqa pantachiwasunmanmi, mana tupaq circunstanciakunaman experienciamanta riqsisqa ruwaykunata churaptinchik otaq situacionkuna.

Utqaylla tanteayta ruwayku ñawpaq experienciaykuman hina chaymi huk clave fuente de ruido y parcialidad. Paymi niwanchik manaraq tiemponpi intuicionta harkakunanchikpaq hinaspam nin “Intuiciontaqa manam harkanachu, aswanqa willana, disciplinana, tardana”.

Kikiykita hap’inaykipaq kay tapukuykunata ruway:

• ¿Intuicionniypichu confiashani kayta decidinaypaq? ¿Ima datostaq yuyayniyta yanapan?
• ¿Imaynatataq seguro kani kay datos mana sesgado kasqanmanta?
• ¿Ima huk disidente willakuykunatan qhawarirqani?
• ¿Imatan hukkuna ninku chay decidisqankumanta?

Intuitivo razonamientoykita cientifico yachaykunawan chaymanta datokunawan kuskachay. Hukkunata tapuy mana takyachiq yuyaykuykunata, pruebakunatapas, chhaynapi iskaynin lado discutiykunata rikunaykipaq, manataqmi gustasusqaykillatachu.

Pichqa Imarayku Técnica nisqawan yanapachikuy

Tukuyninpaq, mana allinchayta atikunkichu tanteay ruwayniykipi mana huk retroalimentación llalliq ruwayniykipi ruwaspa.

Allinta kallpachakunki chaypas, manan llapa decidisqaykichu allin kanqa, mana suyasqayki situacionkuna, mana allin yuyaykusqayki, mana hunt’asqa willakuypas mana munasqa ruwaykunamanmi apasunkiman huk mana allin consecuenciakunawanpas.

Experienciaqa manan imapaschu aswanpas emocionalmente ch’akichiqmi hinaspapas saqesunkimanmi huk estado de negacionpi —causas superficiales nisqakunata k’askachiy mana munasqa resultadokunata tarinaykipaq otaq análisis nisqapi usqhaylla puriyta mana ima significativo conclusiones nisqawan.

Ama chayna kananta saqiychu.

Sut’i rikukuq hinallataq hawalla razonkunamanta t’ikrakuy saphi causa subyacente nisqaman. T’oqoy, t’inkinakuykunata siq’iy, ñawpaq kawsayniykimanta riqsiy hinaspa yachay, tapukuy, hinaspa kutichiyllata chaskiy, chaymi sut’inchan ima mana allin ruwasqaykimanta, ima ruwaymi pantayta hark’anman karqan:

• ¿Imataq mana allintachu rirqa?
• ¿Imanasqataq pantarqanki?
• ¿Manachu chay pantayqa mana aypay atinachu karqa icha mana aypay atinachu?
• ¿Imaynatataq allichawaq?
• ¿Imatan yachachisunki kay pantasqayki qan kikiykimanta?

Huk kallpasapa técnica pantayniykimanta hawan hamut’ayninmanta saphi causa subyacente kaqman rinapaq, Sakichi Toyoda ruwasqan “pichqa imarayku” técnica llamk’achiyta pichus Toyota Motor Corporation ukhupi llamk’achirqan, fabricación metodologíakuna evolucionninpi.

Tapuy imarayku pantay kasqanmanta hinaspa kutichiyta qatiq tapukuypaq premisa hina servichikuy kay tukuy ruwayta pichqa kutita yapamanta, chaynapi chiqap causamanta aswan ukhuta allaspa. Pichqa kutita “imarayku” nispa yapamanta rimaspaqa, imayna sasachakuy kasqan, allichakuyninpas sutillam rikurin.

Qatina:

Tapuq: ¿Imaraykutaq chay allichay churasqayku tukurqa huk sistema urayman pakispa mayqinchus datosniykumanta dependiente karqa?

R: Huk API contratota tikrarqayku chaymanta pantarqayku willayta urayman sistemaman tikraymanta.

Tapuq: ¿Imaynatataq faltarqanchik?

R: Mana yacharqaykuchu equiponku kay API contratota llamk'achisqanmanta.

Tapuq: ¿Imaraykutaq mana yacharqaykuchu APIykuta llamk’achisqankumanta?

R: Huk qillqata waqaychayku llapa dependiente sistemakuna urayman chaymanta contratokuna listasqa. Kay servicioqa manan documentopichu churasqa karqan.

Tapuq: ¿Imaraykutaq kay servicio mana documentopichu karqa?

R: Kay yanapakuyqa chayllaraq kawsaqman rirqa chaymanta qillqa mana musuqchasqachu karqa chayta churanapaq. Chaymi, paykunaman willayta faltarqayku.

Tapuq: ¿Imaraykutaq chay qillqa mana musuqyachisqachu karqa?

R: Manam huk ruwayniyuqchu kayku chayna tikrakuykuna hapisqa kananpaq. Makiwan ruwaykunapi hapipakuyqa pantasqam.

Kay ejemploqa sut’itan rikuchin cheqaq sasachakuyqa hukniraypuni kasqanmanta, ñawpaq tapukuypa kutichisqanmantaqa.

Mana aswan ukhuta t’oqospaqa, yuyayninchisman hamuq kutichiyllapin sayaykusunman, yaqapaschá chay kutichiyta necesitanchis chay sasachakuy allichanapaq, manaña wakmanta kananpaq.

Pichqa imaraykus huk hatun kamachikuymi. Kimsa horaspi sayayta atinki utaq qanchis whyskama tukuy ñanta riyta atinki ; imapas kutichiyta qusunki pantasqaykita aswan allinta entiendenaykipaq.

Pichqa Whys nisqaqa huk kallpasapa organizacionpa ruwayninmi. Huch’uy lotekunapi llamk’aywan kuskachasqa, huk empresaman sasachakuykunaman usqhaylla kutichinanpaq necesitasqan cimientota qun, mana llumpay qullqita churaspa nitaq llumpay ingenieria ruwaspa.

— Eric Ries sutiyuq runa

Allin decidiq kanaykipaqqa sapa pantasqaykitan yachanapaq yachachikuyman tukuchina: yachay munasqaykita rikuchiy ima mana allinta ruwasqaykita entiendenaykipaq, imakunatan ruwawaq allinta ruwanaykipaqpas.

Pisiyachisqa

1. Allinta decidiyta yachayqa, astawanraqmi imapas mana allinnikipi kaptin, chaymi yanapasunkiman hukkunapa atencionta hapinaykipaq hinaspa llamkaynikipi aswan riqsisqa kanaykipaq.

   
   

2. Tiempo sasachakuypi tarikuspaqa usqhayllan imatapas decidiyqa allinpuni rikhurinman, ichaqa usqhaylla ruwayqa decidisqaykimanmi apasunki, chaykunamantan unay tiempomanta pesapakuwaq. Pisi pisiyaypas, huk ratollapas samarispaqa, allinta yuyaykunapaq, aswan allinta decidinapaq ima, espaciota paqarichisunman.

   
   

3. Imatapas decidinaykipaq kamachisqa kaspaqa manapaschá tapuyta munankichu, imatapas mana yachasqaykiqa allin reqsisqa kayniykitan k’irisunkiman, manataqmi creenaykipaqpas waqllichinmanchu nispa llakikuspa. Mana tapuyqa limitan perspectivaykita chaymi aswan prontos mana allin decisionkunaman. Allinta decidinapaqqa allin kutichiykunata tariymi, manan sapallaykichu llapa kutichiykunata yachanayki.

   
   

4. Instant gratificación allinta sientekun chaymi aswan chaninniyuqta akllanki huk akllanata pisi pacha premiokunawan mana allinta entiendespa chay impacto decidisqaykipa largo plazopi. Ama imatapas decidiychu hamuq tiempopi imakuna ruwananta mana qhawarispaqa. Aswan allin decidiyqa hamuq tiempopi aswan allin ruwaykunayoqmi.

   
   

5. Confirmación sesgo pantasqa intuiciónwan kuskachasqa huk wañuypaq huñusqa. Chayqa ruwasunki mana chaskinaykipaq pruebakunata, chaykunan contradictorio yuyaykusqaykiwan, iskay kutitataqmi pisiyachinki intuicionniykiwan tupaq akllakuykunata. Intuición nisqa ancha chaniyoqmi, ichaqa mana razonamiento lógico nisqayoq intuicionqa huk ladoman decidinapaqmi apawasunman.

   
   

6. Allin tanteayta yachayqa manam huk kutillachu. Chayqa tukuy kawsaypi yachay, experiencia, ruway ima. Decidisqayki mana suyasqaykiman hina ruwakuptinqa, pichqa imarayku técnica nisqawan saphimanta aswan ukhuta t’oqoy, yachaywantaq chay pantaykuna mana yapamanta ruwakunanpaq.

Kay willakuyqa ñawpaqtaraqmi kaypi lluqsirqa. Qatiway LinkedIn nisqapi utaq kaypi aswan willakuykunata tarinaykipaq.