Kay Raro Pukllayqa Uyakunata qatipachisunki —hinallataq Imaynatapas AI ñawpaqman purichiq

Tabla de Enlaces

• Resumen y I. Riqsichikuy
• II. Chaywan tupaq Llamkay
• III. Gamified Datos Huñuy hinaspa interpretable Fer
• IV. Metodología nisqamanta
• V. Resultados
• VI. Rimanakuy hinaspa Tukuchiy, Impacto Ético nisqamanta willakuy hinaspa Referenciakuna

Mana riqsisqa

Uya sientey riqsiy modelokuna yachachiyqa hatun huñusqa datokuna chaymanta qullqipaq anotación ruwaykunata munan. Kay sasachakuy pisiyachinapaq, huk método gamificado ruwarqayku, mana runap explícito etiquetado esfuerzoyuq kachkaspa, uyapi emoción anotado datukunata jap’inaykupaq. Pukllayqa, Facegame sutichasqayku, pukllaqkunata sasachan huk uyapa rikuchisqa rikchayninta qatipanankupaq, chaymi huk particular emoción básica nisqa qawachin. Sapa muyu pukllaqpa pukllasqan musuq willayta ruwan chaymanta huk huñu uya ruwaykunamanta chaymanta señales kaqmanta ruwasqa, ña anotasqaña etiqueta emoción kaqwan chay uya expresión meta kaqmanta. Chayhina ruwayqa allintam ruwan huk kallpasapa, takyasqa, hinallataq sapa kuti makina yachay yachachiy ruwayta. Facegameta chanincharqayku huk experimentowan, chaymi achka yanapakuykunata qawachirqa computación afectiva nisqapi. Ñawpaqtaqa, gamified datos huñuy ruwayqa, sapa básica emoción nisqamanta uya expresionkunaman qhapaq variación nisqaman yaykuyta atirqayku, pukllaqkunap uya expresionninkupi, expresivo atiyninkupi ima, natural variaciones nisqarayku. Willayku allinchasqa chiqan kayta mayk'aq huñusqa willaykunata llamk'achirqanku allin riqsisqa sallqa ukhupi uya sientekuy willay huñukunata qhapaqyachinapaq chaymanta qatiqninpi uya sientey riqsiy modelokuna yachachinapaq llamk'achirqanku. Iskay kaq, Facegamepa llamkachisqan método de receta de lengua natural nisqa, huk musuq enfoque interpretable explicable nisqapaqmi, chaytam ima modelo de reconocimiento de emoción facial nisqamanpas churakunman. Tukuyninpiqa, rikurqayku ancha allinchakuykunata uyapi sientey qhawariypi hinallataq pukllaqkunaq expresion yachayninkupi sapa kuti pukllaywan.

Índice Términos —Computación afectiva, uyapi sientekuy riqsiy, gamification, sut’inchanapaq AI, interpretable makina yachay

I. QALLARIY

Uya expresiones nisqakunaqa ancha allinmi mana rimaywan runapa rimanakuyninpaq, chaymi huk mediota qun willakuykunata apachinapaq estado emocionalmanta [1] chaynallataq sapan runapa comportamiento intencionninkunamanta [2]. Emociones nisqakunaqa componentes fundamentales nisqakunan kanku interacción social nisqapi [3], hinallataqmi emociones nisqakuna rimayta, reparay atiypas mana chaniyoqmi, conexiones sociales nisqakuna hatarichinapaq. Computación afectiva kaqpa santo grialninqa sistemas informáticos kaqkunaman atiyniyuq kay atiywan kay emocionesta qhawaypaq chanta rikuchiypaq, chanta kay runap llamk’aqninkunawan social lazos ruwayta atiywan [4]. Ancha kunankamaqa kay atiyqa runakunallapaqmi qhawarisqa karqan. Ichaqa, aswanta kay qhipa pachakunapi kay Inteligencia Artificial (AI) kaqpi ñawpaqman puriykunawan, achkha yachaykunata ruwakurqa mayqinkunachus kay automatizada riqsiymanta kay emociones kaqmanta [5].

Kay común enfoque kay modelos de yachay makina yachachiymanta kay uyapi emoción riqsiypaq (FER) kan huk qhawasqa yachay, kaytaq hatun conjuntos de datosta munan [6]. Específicamente, ukhu FER modelos kaqkunaqa sasachakunku mana suficiente datos kaqwan kay capacitación kaqpaq [7]. Kayhina hatun willay huñukunata huñuy chaymanta curayqa huk qullqisapa chaymanta pacha hapiq ruwaymi imaraykuchus runa anotadores kaqwan etiquetado ruwayqa necesario [8]. Kayqa hark’akunmi hatun ruway allinchakuykunata aypanapaq, sientekuy riqsiy yachay maskaypi.

Huk hatun sasachakuytaqmi kachkan, chay modelos de reconocimiento emocional nisqapa explicay atiy hinaspa interpretabilidad nisqapi. Estudios aswantaqa chaninchanku modelos de reconocimiento emoción nisqakunata, matrizes de exactitud nisqawan, confusión nisqawan ima; ichaqa, kay métricas nisqakunaqa sapa kutim mana allintachu willakunku chay modelokunapa allin kayninta runakunapaq. Modelos interpretables nisqakunaqa sut’inchaykunatan qonanku, chaykunaqa facilmi kanman, chaykunatan utilizaqninku entiendenankupaq, hinaspapas qonankutaqmi huk simipi, chay simiqa paykunapaq allinmi [9]. Modelos de reconocimiento emocional nisqapa explicay atiyninqa ancha pisillatam literaturapiqa qawarisqa karqa. Chay enfoques explicables nisqaman chayanapaqqa limitasqa kanku métodos modelagnósticos nisqakunallapi, chaykunan sut’inchanku chay modeloq lloqsiyninta chay insumos nisqapi, hinallataq métodos modelo-transparentes nisqakunapi (kayhina, [10], [11]) chaykunan resaltanku activación nisqa hukniray capas nisqakunapi redes neuronales artificiales nisqapi [ 10 ]. 12]. Ichaqa manan mayqen enfoquepas necesariamente runawan allin sut’inchaykunata qonchu, chaykunatan utilizaqninku t’ikrakunman.

Chay sasachakuykuna huñuymanta hinaspa curacionmanta llumpay achka datos etiquetados nisqamanta modelos FER nisqakunata yachachinapaq, chaynallataq chay modelokunamanta interpretables explicacionkunata quymanta, chaymi mañakun métodos heterodox nisqakunata. Kay yachaypiqa, huk enfoque de gamificación nisqatam proponeyku, chaynapi datos de emoción facial anotado nisqa huñunapaq. Chay yuyaykusqa pukllay, chaymi sutichasqa; Facegame, huk métodota encarna huk método natural simi receta quypaq retroalimentación hina pukllaqkunaman, allinta servin huk medio hina interpretable sut'inchay atiy aypanapaq. Resumenpiqa, computación afectiva nisqapi yanapakuyniykuqa kayhinam:

• Presentayku huk enfoque gamificación nisqa usqhaylla huñunapaq anotado uya emoción nisqamanta datos nisqakunata, chaymi qhapaq imaymana uya expresiones nisqawan, pisi qullqiwan, pisi kallpachakuywan.

• Proponeyku huk musuq enfoqueta interpretable explicable nisqapaq, chaypaqmi tikranchik chay intermediario uyapa recetas de lengua natural nisqaman, hinaspa quspa huk explicación hina chay clasificaciones emocionales nisqamanta mayqin modelo FER nisqapa qusqanmanta.

• Chay rikuchisqa gamificación nisqa ruwayqa, pukllaqkunap uyapi sientekuyninkupi, expresión nisqa yachayninkupi ima, ancha allinchakuykunata apamun.

Kay qillqasqapa puchuqninqa kayhinam ruwasqa kachkan. II t’aqapiqa huk qillqa qhawayta qun, sientekuy riqsiymanta, sut’inchanapaq AI nisqamanta, chanta gamified nisqa willaykunata huñuymanta. III rakipiqa willakunmi chay hatun yanapakuykunamanta. IV rakipiqa, estudio experimental nisqaykumanta detalles nisqakunatam qawarichikun. V rakipiqa willakunmi experimentoykupa ruwasqaykumanta. Tukuchanapaqtaq, VI rakipiqa, yanapakuyninchikpa implicaciones teóricas y prácticas nisqamanta rimayta qun, chaymanta qillqasqata tukuchin.