Token Mühendisliği—Sürdürülebilir Merkezi Olmayan Ekonomiler Oluşturmak için Bir Taslak

Bu kapsamlı kılavuz, sistem tasarımı ve karmaşık sistem mühendisliğini temel alan karmaşık ve disiplinler arası token mühendisliği alanında gezinmek için önemli bir kaynak olarak hizmet vermektedir. Bu makale, merkezi olmayan kripto-ekonomik sistemler geliştirmenin kritik aşamalarını (Sistem Gereksinimleri Analizi, Sistem Analizi ve Sistem Tasarımı) özetlemektedir. Kılavuz aynı zamanda bu aşamaları hem sistem mühendisliğinde hem de token tabanlı ekosistem oluşturmada yerleşik çerçevelerle uyumlu hale getiriyor. Ek olarak, her aşama için görevlerin, becerilerin ve teslimatların ayrıntılı bir dökümünü sağlar. Okuyucular yalnızca token mühendisliğinin sürdürülebilir dijital ekonomiler için neden hayati önem taşıdığına dair derinlemesine bir anlayışa sahip olmakla kalmayacak, aynı zamanda bu dinamik alanı şekillendiren süreç, araçlar ve uzmanlar hakkında pratik bilgiler de edinecek.

İçeriğe Genel Bakış

• giriiş
• Token Mühendisliği Nedir?
• Token Mühendisliği Süreci
• Sistem Gereksinimleri Analizi
• Sistem Analizi
• Sistem tasarımı
• Özet
• İzlenecek Şirketler
• Çevrimiçi Topluluklar
• Aletler
• GitHub
• Dersler
• Ek kaynaklar

giriiş

2022 yılında mekatronik ve robotik mühendisliği geçmişine sahip olarak jeton mühendisliği yolculuğuma başladım. Son iki yılda, gelişmekte olan bu alanda diğerlerine rehberlik edebileceğine inandığım kaynakları topladım. Bu araştırma, alandaki bazı önemli isimlerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Kripto-ekonomik sistemleri anlamaya yönelik kavramsal çerçeve, büyük ölçüde Michael Zargham'ın token mühendisliğini hem Sistem Tasarımı hem de Karmaşık Sistem Mühendisliği disiplini olarak tanımlayan çığır açıcı katkılarından yararlanmaktadır. Angela Kreitenweis, TE Akademi Platformu ve araştırma oturumları, EthCC Barcamp gibi etkinlikler, çalışma grupları, kurslar ve hibeler düzenlemeyi ve aynı zamanda küresel bir uzman ve uzman topluluğu oluşturmayı içeren girişimleri aracılığıyla token mühendisliği alanının ilerlemesinde önemli bir rol oynadı. bu alandaki meraklılar. Krzysztof Paruch , Trent McConaghy ve Dr. Achim Struve, web3 ekosistemleri içindeki yenilik ve gelişimde token mühendisliğinin merkeziliğini vurgulayarak, bu yeni ortaya çıkan alanın tanımlanmasında ve kurulmasında değerli araştırmaları önemli bir rol oynayan diğer önemli isimlerdir. Bu alanın karmaşık ve disiplinler arası doğasının ve konuların karmaşık ve çeşitli doğasının bilincinde olarak, okuyuculara belirli kavramlar hakkında daha derin bir anlayış sunmak için makale boyunca çeşitli kaynak bağlantılarına yer verdim.

Token Mühendisliği Nedir?

Tanım

Token mühendisliği, token tabanlı karmaşık ekonomik sistemlerin tasarımı, doğrulanması ve optimizasyonudur

Token Mühendisliği Neden Önemlidir?

Token Mühendisliği yalnızca dijital varlıklar yaratmakla ilgili değildir; merkezi olmayan sistemlerin tasarlanmasına yönelik kapsamlı bir yaklaşım gerektiren sıkı bir disiplindir. Geleneksel sistemlerin titiz bir planlama, analiz ve tasarım gerektirmesi gibi, token ekosistemleri de konsept ve hayata geçirilmeleri için titiz bir süreç gerektirir. Gereksinimleri topluyor veya akıllı sözleşmeleri dağıtıyor olsanız da, her aşama, merkezi olmayan sistemin yalnızca teknik açıdan sağlam değil, aynı zamanda ekonomik açıdan uygulanabilir ve sosyal açıdan etkili olmasını sağlamada kritik bir rol oynar. Her aşamanın nüanslarını araştırırken, Token Mühendisliğinin yalnızca teknik bir çaba değil, aynı zamanda sürdürülebilir dijital ekonomiler yaratmaya yönelik kapsamlı bir yaklaşım olduğunu göreceksiniz.

Blockchain destekli merkezi olmayan ve dağıtılmış ekonomik sistemlerin çağdaş manzarasında, merkezi olmayan ekosistemlerin gelişiminin önemli bir parçası olarak token mühendisliği alanına gireceğiz, onu sistem tasarımı çerçevesinde inceleyeceğiz ve uzmanlaşmış bir alt küme olarak konumlandıracağız. karmaşık sistem mühendisliği.

Token Mühendisliği Süreci

Bu makalede, ürün geliştirme yaşam döngüsünün üç standart aşaması çerçevesinde token mühendisliği sürecinin kapsamını tanımlayacağız. Bu token mühendisliği süreci, sistem mühendisliğindeki yerleşik çerçevelerle ve ayrıca Outlier Ventures'ın Keşif, Tasarım ve Dağıtım aşamalarını içeren token tabanlı ekosistem oluşturmanın yapılandırılmış çerçevesiyle yakından uyumludur. Alanın kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlamak için her aşama için gerekli becerileri, beklenen çıktıları ve temel araçları özetleyeceğiz.

1. Sistem Gereksinimleri Analizi

2. Sistem Analizi

3. Sistem tasarımı

   
   

Sistem Gereksinimleri Analizi

Sistem gereksinimleri analizi, sistem gereksinimlerini belgelediğimiz ilk aşamadır. Burada sistemin neyi başarması gerektiğini tanımlıyoruz. Paydaşlar genellikle ilerlemeden önce bu gereksinimler üzerinde hemfikirdir. Bu, sonraki analiz, tasarım ve geliştirme aşamaları için zemin hazırlar ve tüm paydaşlar için bir referans noktası görevi görür.

Sistem Gereksinim Analizi aşaması ayrıca aşağıdaki alt adımlara/aşamalara bölünmüştür:

1. Sistem Gereksinimlerinin Toplanması
2. Gereksinimlerin analizi

Sistem Gereksinimlerinin Toplanması

Bu adımda paydaşlardan üst düzey ihtiyaçlar ve kısıtlamalar toplanır (belgesel/sözlü). Odak noktası, paydaşların sistemden neyi başarmasını beklediklerini anlamaktır. Bu, özellikler, performans, güvenlik ve uyumluluk gibi hem işlevsel hem de işlevsel olmayan gereksinimleri içerebilir.

İşlem

Öncelikle sistemin sahip olması gereken özellik ve işlevlerin tanımlanmasına ve detaylandırılmasına odaklanılmıştır. Bu aşama genellikle paydaş görüşmelerini, kullanım senaryosu tanımlarını ve hem işlevsel hem de işlevsel olmayan gereksinimlerin belgelenmesini içerir. “Sistem ne yapmalı?” gibi sorulara cevap verir. ve “Kısıtlamalar nelerdir?”

• İhtiyaç ve beklentileri toplamak için paydaş görüşmeleri yapın.
• Kullanıcı hikayelerini veya kullanım örneklerini belgeleyin.
• İşlevsel ve işlevsel olmayan gereksinimleri belirleyin (ör. güvenlik, ölçeklenebilirlik).

Bileşenler

• Fonksiyonel Gereksinimler (Sistemin sahip olması gereken özellikler)
• İşlevsel olmayan gereksinimler (Performans, güvenlik, kara para aklamayı önleme (AML) yasaları gibi yasal düzenlemelere uyum vb.)
• Performans gereklilikleri
• Sistem Teknik Gereksinimleri
• Özellikler
• Kullanım senaryoları veya kullanıcı hikayeleri (Sistemin nasıl kullanılacağını açıklayan senaryolar)

Gereksinimlerin analizi

Sistem gereksinimlerinin ilk toplanmasından sonra, gereksinim analizinin ikinci alt adımı/fazı, bir sistemin işlevsel ve işlevsel olmayan gereksinimlerini belgelendirirken, bu gereksinimleri parçalara ayırarak, doğrulayarak ve önceliklendirerek özellikle projenin gereksinimlerini incelemeye ve iyileştirmeye odaklanır. Amaç, gereksinimlerin spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, ilgili ve zamana bağlı (SMART) olmasını sağlamaktır. Bu, açıklama, önceliklendirme ve doğrulama faaliyetlerini içerir.

Geliştirilmiş gereksinimler daha sonra sistem analizi ve sistem tasarımının temelini oluşturur. Bu adım, gereksinimlerin net, eksiksiz ve projenin hedefleriyle uyumlu olmasını sağlar. Tüm paydaşların sistemin neyi başarması gerektiği konusunda ortak bir anlayışa sahip olmasını sağlar.

Gereksinim Analizi şu soruyu yanıtlayabilir: "Ne tür stake ödülleri ağ katılımını teşvik edecek?"

Bileşenler

Sistem gereksinimleri analizi genellikle paydaşlardan ilk gereksinimlerin toplanmasıyla başlarken, gereksinim analizi bölümü bu gereksinimleri açıklık, bütünlük, fizibilite ve uygunluk açısından incelemek için daha derinlere iner:

• Doğrulama: Toplanan gereksinimlerin projenin hedefleri ve paydaşların ihtiyaçları ile uyumlu olmasını sağlamak.
• Önceliklendirme : Hangi gereksinimlerin olmazsa olmaz, hangilerinin olması güzel olduğuna karar vermek.
• Açıklama: Üst düzey gereksinimlerin daha ayrıntılı spesifikasyonlara ayrılması.
• Uyuşmazlık Çözümü: Farklı paydaşlardan gelen çelişkili gereksinimlerin belirlenmesi ve çözülmesi.

Gereksinim analizi sürecinin çıktısı, artık önceliklendirilmiş, açıklığa kavuşturulmuş ve doğrulanmış gereksinimleri içeren Gereksinim Belirtimi Dokümanının genellikle güncellenmiş ve daha ayrıntılı bir versiyonudur.

Beceriler / Teknikler

• Gereksinim Mühendisliği
• Kullanım senaryosu modelleme, kullanıcı hikayesi haritalama ve özellik önceliklendirme
• Mekanizma Tasarımı ve Oyun Teorisi
• İletişim ve Paydaş Yönetimi
• Blockchain ve Web3 kavramlarının temel anlayışı

Token ekosistemleri veya blockchain projeleri bağlamında, aşama mekanizma tasarımı ve oyun teorisini içerebilir. Bu yöntemler, teşvik yapılarının, yönetişim modellerinin ve merkezi olmayan sistemler için hayati önem taşıyan diğer özelliklerin tasarlanmasına yardımcı olur. Burada odak noktası sistemin istenildiği gibi çalışabilmesi için hangi mekanizmaların mevcut olması gerektiğidir.

Çıktı/Teslim Edilebilir

• Gereksinim Şartname Belgesi: Sistemin ne yapması gerektiğini özetleyen, genellikle maketler veya tel çerçeveler içeren ayrıntılı bir belge.

Hem başlangıç gereksinimlerinin toplanmasını hem de daha ayrıntılı Gereksinim Analizini içerir. Sistemin ne yapması beklendiğini özetlemektedir. Gereksinim Spesifikasyonu Dokümanı, sistemin bunu nasıl başaracağını detaylandırmadan 'neye' yani sistemin neyi başarması gerektiğine odaklanır.

Örnek

Kullanıcıların sanal bir dünyada dijital varlıklara sahip olmasına, ticaret yapmasına ve bunlarla etkileşime girmesine olanak tanıyan bir Metaverse protokolü oluşturduğumuzu varsayalım.

Gereksinimler şunları içerebilir:

1. Kullanıcıya ait dijital varlıklar (NFT'ler).
2. Varlık ticareti için bir pazar yeri.
3. Sosyal etkileşim için sanal alanlar.
4. Topluluk kararları için yönetişim mekanizmaları.
5. Diğer Metaverse protokolleriyle birlikte çalışabilirlik.
6. Düşük gecikme ve yüksek performans.

Sistem gereksinimleri analizinde, Metaverse protokolünün yerine getirmesi gereken bu özellikleri ve kriterleri belgeliyoruz ve bu gereksinimleri gerektiği gibi inceleyip iyileştiriyoruz. Bu aşama temeli oluşturur ve sistemin neyi başarması gerektiğine dair bir kılavuz görevi görür.

Sistem Analizi

Sistemin ne yapması gerektiğini öğrendikten sonra, bunun nasıl yapılabileceğini ve hangi zorlukların ortaya çıkabileceğini analiz etmeye devam ediyoruz. Bu adım, fizibilite çalışmalarını, risk yönetimini, stres testini, ekonomik modellemeyi ve bazen temel varsayımları doğrulamak için ilk prototipleri içerir. Bu aşamadan elde edilen bulgular, orijinal gereksinimleri geliştirebilir ve hatta değiştirebilir. Sistem analizi ayrıca mevcut benzer sistemlerin değerlendirilmesini ve kullanıcı gereksinimleri, sistem sınırlamaları ve potansiyel darboğazlar gibi çeşitli hususların anlaşılmasını da içerir. Genellikle projenin teknoloji ve ekonomi açısından fizibilitesinin analiz edilmesini içerir. Mevcut ekosistemlerle entegrasyonun sonuçlarının veya yeni sistemler yaratma potansiyelinin incelenmesini içerir.

Bu aşama, özellikle belirteç ekosistemleri gibi karmaşık sistemlerde, gereksinim analizi aşamasında tasarlanan mekanizmaların fizibilitesini ve sağlamlığını doğrulamak için matematiksel spesifikasyon, diferansiyel spesifikasyonlar, durum alanı gösterimi, aracı tabanlı modelleme ve sistem dinamiği modellemeyi içerir. sistemin davranışı, kullanıcı teşvikleri ve ekonomik uygulanabilirlik. Bu yöntemler sistemin farklı koşullar altında nasıl davranacağını öngörmeyi amaçlamaktadır.

Sistem Analizi şu soruyu yanıtlayabilir: "Stake mekanizması aşırı piyasa dalgalanmalarına dayanabilecek mi ve acenteler bu tür koşullarda nasıl davranacak?"

Sistem analizi, bu özelliklerin ve işlevlerin uygulanmasıyla ilgili gereksinimlerin ve teknik zorlukların en iyi şekilde nasıl uygulanacağını anlamayı amaçlar. Bu aşama, sistemin tanımlanan gereksinimleri nasıl karşılayabileceğini anlamak için simülasyonları, modellemeyi ve diğer doğrulama biçimlerini içerir. “Bu teknik olarak mümkün mü?” gibi sorulara yanıt veriyor. ve “Potansiyel riskler nelerdir?”

Görevler

• Fizibilite çalışmaları: Teknik, ekonomik ve operasyonel uygulanabilirlik.
• Varsayımları doğrulamak veya sistem davranışını anlamak için ön modelleme.
• Risk değerlendirmesi: Potansiyel darboğazların, sınırlamaların veya güvenlik risklerinin belirlenmesi.
• Modelleme ve Simülasyonlar: Davranışsal modelleme ve kullanıcı teşvik tasarımı için, varsayımları doğrulamak ve sistem davranışını anlamak.

Beceriler / Teknikler

• Matematiksel Modelleme (Matematiksel Özellikler, Diferansiyel Özellikler )
• Durum Uzayı Temsilleri
• İstatistiksel Modelleme
• Sistem Dinamiği ve Etmen Tabanlı Simülasyonlar

Çıktı/Teslim Edilebilir

• Fizibilite Raporu: Projeyle ilgili uygulanabilirliğin ve risklerin belgelenmesi
• Güncellenen Gereksinimler: Analize dayalı olarak başlangıç gereksinimlerinde yapılan değişiklikler veya iyileştirmeler
• Mekanizma ve Sistemin Matematiksel ve Diferansiyel Özellikleri
• Matematiksel (Durum Uzayı Gösterimleri) ve İstatistiksel Modeller
• Simülasyonlar (Ajan Tabanlı ve Sistem Dinamiği)

Örnek

Bu aşamada gereksinimlerin fizibilitesini ve sonuçlarını değerlendiriyoruz. Metaverse örneğimiz için bu şunları içerebilir:

1. Fizibilite: Mevcut blockchain teknolojisi ihtiyacımız olan performans seviyesini destekleyebilir mi?
2. Ekonomik Model: Piyasa ekonomik olarak nasıl işleyecek? Ticaret için herhangi bir oyun-teorik husus var mı?
3. Kullanıcı Davranışı: Kullanıcıların varlıklarla ve birbirleriyle nasıl etkileşime girme olasılığı var?
4. Stres Testi: Ajanlar aşırı koşullarda nasıl davranacak?
5. Sınır Koşulları: En kötü ne olabilir ve bundan nasıl kaçınılır?
6. Güvenlik: Aktörlerin yararlanabileceği potansiyel güvenlik açıkları nelerdir?

Sistem tasarımı

Gereksinimleri anlayıp analizi tamamladıktan sonra sistemin mimarisini ve bileşenlerini tasarlamaya geçiyoruz. Bu aşama, teknoloji yığını kararları, veri modelleri ve iş akışları dahil olmak üzere gerçek sistemi oluşturmak için bir planla sonuçlanır.

Merkezi olmayan bir sistem veya token ekosistemi bağlamında Sistem Tasarımı, sistemin nasıl inşa edileceğini ve bileşenlerinin birbirleriyle nasıl etkileşime gireceğini belirleyen mimari plan görevi görür. Bu aşama, Sistem Gereksinim Analizi ve Sistem Analizinin sistemin ne yapması gerektiğini belirledikten ve bunun uygulanabilir olduğunu doğruladıktan sonra gelir.

Görevler

• Mimari tasarım: Sistemin üst düzey yapısının düzenlenmesi.
• Bileşen tasarımı: Akıllı sözleşmeler veya API'ler, Entegrasyonlar gibi her bileşenin ayrıntılı tasarımı.
• Veri modelleme: Verilerin nasıl saklanacağına, erişileceğine ve yönetileceğine karar vermek.
• Token Modelleri, Stratejiler, KPI'lar,

Yetenek gerekli

• Yazılım mimarisi
• Akıllı Sözleşme Geliştirme
• Sistem Mühendisi
• Doğrulama ve Optimizasyon
• Kullanıcı Deneyimi (UX) Tasarımı

Çıktı/Teslim Edilebilir

• Sistem Tasarım Belgesi: Sistem mimarisinin, bileşenlerinin, veri modellerinin ve etkileşim akışlarının kapsamlı bir planı.

  
  

Sistem Spesifikasyon Belgesi 'nasıl' konusuna odaklanır ve sistemin oluşturulması için bir plan sağlar.

Bu belge daha tekniktir ve genellikle Sistem Tasarımı aşamasının çıktısıdır. Sistemin Gereksinim Belirtim Belgesinde belirtilen gereksinimleri nasıl karşılayacağını ana hatlarıyla belirtir. Sistem Spesifikasyon Belgesi şunları içerebilir:

Örnek

Gereksinimler belirlenip analiz edildikten sonra bu gereksinimleri karşılayacak mimariyi oluşturmak için sistem tasarımına geçiyoruz. Metaverse protokolümüz için bu şunları içerebilir:

1. Blockchain Katmanı: Ölçeklenebilirlik ihtiyaçlarına göre katman 1 veya katman 2 çözümü arasında seçim yapılması.
2. Akıllı Sözleşmeler: Varlık sahipliğini, ticaretini ve yönetimini ele alacak sözleşmelerin tasarlanması.
3. Tokenomik: Katılımı ve yönetimi teşvik etmede tokenlerin rolünü tanımlamak.

Gereksinim Analizinde belirteç ekosistemimizin bir yönetişim belirtecine ihtiyaç duyduğunu belirlediysek ve Sistem Analizi böyle bir mekanizmanın uygulanabilir olduğunu doğruladıysa Sistem Tasarımı aşaması şunları belirtecektir:

• Yönetişim belirteçlerinin basılması ve dağıtılması için akıllı sözleşme kodu.
• Yönetişim Yapısı, Yeter Sayısı, Yeter Sayısı Eşiği, Oylama Gücü vb.

Özet

Ürün geliştirmenin bu adımları ardışıktır ancak kesinlikle doğrusal değildir; sıklıkla yinelenirler ve birbirlerine geri dönebilirler.

Örneğin:

• Geri Bildirim Döngüleri: Sistem analizi sırasında, bazı gereksinimlerin uygulanabilir olmadığını veya optimize edilebileceğini keşfedebilir ve bu durum sistem gereksinimlerinde revizyona yol açabilir.
• Yinelemeli İyileştirme: Tasarım ilerledikçe yeni içgörüler, analiz veya gereksinim aşamalarının yeniden gözden geçirilmesini gerektirebilir.
• Çevik Geliştirme: Çevik çerçevelerde, bu adımlar tek bir büyük sıra yerine daha küçük, yinelenen döngülerde gerçekleşebilir ve sürekli iyileştirmeye olanak tanır.

Bu aşamalar tekrarlanır ve iyileştirmeler için sıklıkla geri döner. Örneğin, sistem tasarımı sırasında gereksinimleri güncelleme veya belirli hususları yeniden analiz etme ihtiyacını fark ederek daha önceki aşamalara dönüşü tetikleyebilirsiniz. Her aşamanın kendine özgü uzmanlık becerileri vardır ancak hepsi projenin nihai hedefine katkıda bulunur: işlevsel ve etkili bir Web3 sistemi oluşturmak.

İzlenecek Şirketler

• BlockScience

• Eldiven

• TE Akademi

• TE Laboratuvarları

• Aykırı Girişimler

• TE Commons

• BlockApex Laboratuvarları

• Tokenomia Pro

• Tokenomik DAO

• Ekonomi Tasarımı

• CryptoEconLab

  
  

Değerli araştırmalarla token mühendisliği alanına dolaylı olarak katkıda bulunan şirketlerin listesi:

• ConsenSys
• a16z Kripto
• Okyanus Protokolü
• Paradigma
• Zincir bağlantı

Çevrimiçi Topluluklar

• TE Akademi Anlaşmazlığı
• TE Laboratuvarları Anlaşmazlığı
• TE Akademi Araştırma Oturumları
• TE Akademi Çalışma Grupları
• Outlier Venture'un Anlaşmazlığı
• Commons Yığın Anlaşmazlığı
• cadCAD Anlaşmazlığı
• Twitter Listesi
• Bağlanma Eğrisi Araştırma Grubu

Aletler

Aşağıda, bu alanda yaygın olarak kullanılan araçların bir listesi yer almakta olup, daha fazla bilgi edinmek ve anlamak için bağlantılarla tamamlanmıştır. Bu araçlar üzerinde çalışan önemli kişiler de vurgulanmıştır.

1. cadCAD by BlockScience — Michael Zargham, Zanecstarr ( Micheal Zargham'dan cadCAD'e Giriş , Youtube Eğitimleri , Model Çözümü , Model Yapısına Genel Bakış , Çalışma Grubu , Modelleme Süreci , Topluluk Forumu , TE Academy anlaşmazlığı üzerine cadCAD çalışma Grubu)
2. İşlemeler – Curiousrabbit Eth
3. CADLabs tarafından radCAD
4. Ocean Protokol Ekibi tarafından TokenSpice — Trent McConaghy ( Token Tabanlı Sistemlerin Doğrulanması , Doğrulama Araçları )
5. Outlier Venture's'dan QTM - Dr. Achim Struve
6. QTM radCAD Entegrasyonu (Devam ediyor) — Dr. Achim Struve
7. Bağlanma Eğrisi Araştırması (Devam Ediyor) — Curiousrabbit Eth
8. Yapay zeka destekli Token Mühendisliği (Devam ediyor) — Rohan Mehta

GitHub

Bu makalede bahsedilen araçlar ve modeller için GitHub depolarının ötesinde, aşağıdaki ek GitHub depoları da keşfedilmeye değerdir.

1. https://github.com/CADLabs
2. https://github.com/BlockScience
3. https://github.com/bonding-curves
4. https://github.com/Jeiwan/uniswapv3-code/tree/main
5. https://github.com/backstop-protocol/whitepaper/blob/master/Risk Analizi Çerçevesi.pdf
6. https://github.com/A-Hitchhiker-s/Guide-to-Token-Engineering/tree/master

Dersler

1. TE Akademi Kursu
2. Modern Büyük Ölçekli Sistemlerin Yazılım Mimarisi ve Tasarımı
3. cadCAD Masterclass: Ethereum Doğrulayıcı Ekonomisi

Ek kaynaklar

Bu makale boyunca atıfta bulunulan çok sayıda kaynağa ek olarak, aşağıdaki ek materyaller bu karmaşık alan hakkındaki anlayışınızı daha da derinleştirebilir.

1. Token Mühendisliği 101 - Derlenmiş Notlar

2. Token Mühendisliği ve Defi Ekonomisi ve Matematiği

3. Tokenomik ve blockchain belirteçleri: Tasarım odaklı bir morfolojik çerçeve

4. Outlier Ventures'tan Token Ekosistemi Oluşturma Çerçevesi

5. Karmaşık Sistem Mühendisliği , Micheal Zargham