Ahlaki Olarak Yapay Zekayı Benimsetmek Zorunda mıyız?

Beş yıl önce Frank Chen, o günden beri her gün aklıma takılan bir soruyu sordu. Soru şuydu: "Eğer sürücüsüz arabalar %51 daha güvenliyse, ahlaki açıdan onları benimsemek zorunda değil miyiz?". Geçtiğimiz beş yıl boyunca bu soruyu tonlarca kez sordum ve genellikle anlık bir tepki ilginç bir tartışmaya yol açıyor. Bu soruyu bu kadar harika yapan şey bıçak sırtıdır; %99 daha güvenli değil, %70 daha güvenli değil, yalnızca %51 daha güvenli.

Bunu bağlam içine koymak için. Ulusal Karayolu Güvenliği İdaresi, 2022'de tahmini 42.795 trafik ölümünün meydana geldiğini bildirdi . 42.795'in %50'si 21.398 kişi, %51'i ise 21.825 kişidir.

Bu, sürücüsüz araçların %51 daha güvenli olması durumunda, bunları kullanmanın her yıl 427 kişinin hayatını kurtaracağı anlamına geliyor. Bu, yaklaşık 1,5 Boeing 777 uçağının yolcuyla dolu olduğu anlamına geliyor.

427 kişinin hayatını kurtarmak evlat edinme konusunda ahlaki bir argüman mıdır?

Bu soruyu paylaştığım beş yıl boyunca cevaplar hiçbir zaman basit olmadı. Her zaman "Ya şöyle olursa" ile doludurlar. Ancak cevaplar net olmasa da sorunun inanılmaz derecede önemli olduğunu düşünüyorum. Kısmen, hayatımızın ve işimizin birçok alanında yapay zekanın benimsenmesinin ahlaki zorunluluğu konusunda daha geniş ve aynı derecede önemli bir tartışma başlattığı için. Çünkü sonuçta, hayat kurtarabilecek teknolojiden kaçınmak, teknolojiyi aceleyle benimsemek kadar etik açıdan sorunlu olabilir.

Yapay Zekanın Benimsenmesinin Ahlaki Zorunluluğu

Otonom araçlarla ilgili tartışmanın her zaman yapay zekaya ilişkin daha geniş söylem için mükemmel bir mikrokozmos olduğunu gördüm. Eğer istatistiksel olarak insan tarafından çalıştırılan araçlardan daha güvenli bir teknolojiye sahipsek, ahlaki tercih açık değil mi?

Bunu düşün: çalışmalar İnsan sürücülerin, otonom (AI destekli) arabalara göre anlamlı yaralanma riski taşıyan kaza oranlarının daha yüksek olduğunu gösterdi. Spesifik olarak, insan sürücüler milyon mil başına 0,24 yaralanmaya (IPMM) ve milyon mil başına 0,01 ölüme (FPMM) neden olurken, sürücüsüz arabalar 0,06 IPMM ve 0 FPMM'ye neden oldu.

Ve unutmayın, bu rakamlar sadece istatistik değildir. Yapay zeka teknolojisini benimseyerek kurtarılabilecek gerçek hayatları temsil ediyorlar.

Peki neden otonom araçlarda duralım? Yapay zekanın güvenliği, verimliliği ve doğruluğu artırma potansiyeli tıp, halk sağlığı, gıda güvenliği, tarım, siber güvenlik, suç önleme ve askeri bilim gibi alanları kapsamaktadır. Yapay zeka, hastalıkları insan doktorlardan daha doğru bir şekilde teşhis edebiliyorsa, gıda kaynaklarını mahvetmeden önce mahsul kıtlığını tahmin edebiliyorsa veya verilerimizi ihlal etmeden siber saldırıları önleyebiliyorsa, bizim de bu teknolojileri kullanmak gibi ahlaki bir yükümlülüğümüz yok mu?

Elbette bunlar dramatik örnekler, ancak argüman ölüm kalım senaryolarının ötesine uzanıyor. Yapay zekanın günlük yaşam kalitemizi iyileştirme yeteneği de aynı derecede ilgi çekicidir. Yapay zeka, sıradan görevleri basitleştirerek veya bilgi ve hizmetleri daha erişilebilir ve eşitlikçi hale getirerek angaryaya son verebilir ve günlük yaşam kalitemizi artırabilir. Yapay zekayı benimsemenin ahlaki zorunluluğu yalnızca zarar veya ölümü önlemekle ilgili değildir; eğer yapabiliyorsak, insanlığın refahına katkıda bulunma yükümlülüğümüzün olup olmadığıyla ilgilidir.

Seçim ve Güvenlik İkilemi

Peki, insan tarafından çalıştırılan araçları (veya insan tarafından yönetilen süreçleri) yapay zeka muadillerine göre daha az güvenli veya verimli olduklarını bilerek mi seçiyoruz? Sırf daha insan oldukları için mi?

İnsan tarafından çalıştırılan sistemler ve yapay zeka ile güçlendirilmiş alternatifler arasında bir seçim yapmak zorunda kaldığımda, benim düşüncem, kararın neyin "insan" olup olmadığına dair karanlık bir fikre bağlı kalmaktan ziyade açıkça güvenliğe ve verimliliğe dayanması gerektiğidir.

Yapay zekayı benimsemek, insani değeri veya girdiyi göz ardı etmek anlamına gelmez; daha ziyade, insana özgü olanın doğası gereği üstün olmadığını ve dürüst olmak gerekirse, belirli bağlamlarda çoğunlukla önemli ölçüde aşağı düzeyde olduğunu kabul etmekle ilgilidir.

Şimdi lütfen dirgenlerden çıkmayın, Robot Overlord Takımına katılmıyorum. Pek çok insanın, yapay zekanın halihazırda işlerinde yarattığı aksaklık ve şüphesiz yolumuza doğru ilerleyen toplumsal değişim konusunda hissettiği kaygıyı anlıyorum. Yapay zekanın verimliliği ve yaşam kalitesine ilişkin faydaların uzun vadede bu aksaklıkların etkisinden daha ağır basıp basamayacağını merak ediyorum.

Yapay zekayı benimseme konusundaki isteksizliğimizin bir kısmı bilişsel önyargılar ve korkulardan kaynaklanmaktadır. Uyum sağlama yeteneğiyle ünlü bir tür için biz insanlar değişimi sevmiyoruz.

Bilişsel önyargılar yapay zekayı benimseme konusundaki tereddütümüzde önemli bir rol oynuyor. Bilişsel önyargılar, Homo Sapiens olarak ilk yıllarımızdan kalma psikolojik kalıplardır. Bunlar zihnimizin düştüğü alışkanlıklardır; yırtıcılardan kaçarken yararlı olabilecek ancak modern algımızı ve muhakeme yeteneğimizi kesinlikle çarpıtan bilişsel kısayollardır.

Bu durumda, bu önyargıların tanınması ve ele alınması, yapay zekanın benimsenmesinde daha akılcı ve etik bir yaklaşıma doğru ilerlemek açısından çok önemlidir. İşte şüphemizi, güvenimizi veya yapay zeka teknolojilerini kabul etmemizi etkileyebileceğini düşündüğüm birkaç tanesi.

• Antropomorfizm Önyargısı: İnsanlar, insani özellikleri yapay zekaya veya robotlara atfetme eğilimindedir ve bu da onların güvenini ve beklentilerini etkiler. Bu, yapay zeka sistemlerinin yetenekleri veya kötü niyetlerin atfedilmesi hakkında gerçekçi olmayan varsayımlara yol açabilir.
  
  
• Kullanılabilirlik Sezgisi: Bu önyargı, bireylerin unutulmaz veya canlı olaylarla ilişkili olayların olasılığını abartmasına yol açar. Yapay zeka başarısızlıkları veya başarılarıyla ilgili sansasyonel medya raporları orantısız bir şekilde abartılabilir ve yapay zeka güvenilirliği ve güvenliğine ilişkin algıları orantısız bir şekilde etkileyebilir.
  
  
• Onaylama Önyargısı: Diğer herkes ne yapıyor? İnsanlar, yapay zeka hakkında önceden var olan inançlarını veya hipotezlerini doğrulayacak şekilde bilgi arayabilir veya yorumlayabilir. Bu önyargı, yapay zeka teknolojilerinin ve bunların potansiyel yararlarının veya risklerinin objektif olarak değerlendirilmesini engelleyebilir.
  
  
• FOMO: İnsanlar faydalı teknolojileri kaçırmak istemezler ancak sonuçlarının anlaşılmasında eksiklik yaşayabilirler. Bu önyargı, eleştirel değerlendirmeyi gölgeleyebilir ve erken benimsenmeye yol açabilir. Bu önyargı, Bandwagon Etkisi ile ilgilidir (örneğin, bir şeyleri herkesin yaptığı veya etkileyicilerin yaptığı gibi yapma veya inanma eğilimi. İnsanlar, sırf bu popüler düşünce gibi göründüğü için yapay zeka teknolojilerine güvenebilir veya güvenmeyebilir.

• Statüko Önyargısı: İnsanlar mevcut durumu korumayı tercih ediyor, bu da potansiyel faydalara veya kanıtlanmış üstünlüğe bakılmaksızın yapay zeka gibi yeni bir şeyin benimsenmesine karşı direnişe yol açıyor. Bu önyargı, inovasyonu ve potansiyel olarak yaşamı iyileştiren teknolojilerin benimsenmesini yavaşlatabilir.

• Kayıptan Kaçınma: Bu önyargı, bir şeyi kaybetmenin acısını, eşit değerde bir şey kazanmanın zevkinden daha güçlü hissettirir. Yapay zeka için bu, iş kaybı veya kontrol kaybı korkusunun güvenlik/verimlilik/rahatlık faydalarını gölgede bıraktığı anlamına gelir.
  
  
• Aşırı Güven Önyargısı: Bir kişinin bir şeyi kontrol etme veya anlama becerisine aşırı değer vermesi. Yapay zeka açısından bu, yapay zekayla ilişkili risklerin fazla tahmin edilmesi veya küçümsenmesi anlamına gelir.

• Algoritmadan Kaçınma/Güven: Sayılar korkutucu! Kanıtlar aksini gösterse bile, insanlar algoritmalara karşı önyargılı olma eğilimindedirler ve insanın karar verme mekanizmasının üstün olduğuna inanırlar. Öte yandan bazıları, yapay zeka sistemlerindeki hata veya önyargı potansiyelini göz ardı ederek yapay zeka kararlarına sorgusuz sualsiz güven duyabilir.
  
  

Ekonomik Rasyonalite

İlginç, değil mi? Ama gerçek şu ki, bunların hepsi akademik. Sonunda bu kararı veremeyebiliriz bile. Şirketler zaten bunu yapıyor.

Pek çok şirket yapay zeka entegrasyonu konusunda hızla ilerliyor; bunun temel nedeni, ROI'nin çoğu zaman etik tartışmalardan daha yüksek sesle konuşması. Almak Amazon bunun başlıca örneği, otomasyona doğru önemli bir geçişle. Verimlilik ve ekonomik faydalar somut ve ölçülebilirdir ve nakit para karşısında, ahlaki ve sosyal eleştiriler aniden daha akademik hale gelir.

Ancak bu sadece taş kalpli kapitalizmle ilgili değil; hayatta kalma ve adaptasyonla ilgilidir. İşletmeler her gün teknolojik benimseme ile etik ve ÇSY sorumluluklarını dengeleme zorluğuyla karşı karşıya kalıyor. Yapay zekanın istihdam ve insan refahı üzerindeki etkisi sonradan akla gelen bir düşünce olamaz. Binlerce kişi için finansal istikrar ve kariyer sağlığı bu kararlara bağlı. Bu, birçok işletmenin uğraştığı bir konu.

Ahlaki zorunluluk sorusunun daha incelikli hale geldiği yer burasıdır. Eğer yapay zeka operasyonları düzene sokabiliyorsa, maliyetleri düşürebiliyorsa ve hatta yeni fırsatlar yaratabiliyorsa, o zaman biz de bu teknolojileri keşfetmekten ahlaki olarak sorumlu değil miyiz?

İşin püf noktası, etik pusulayı el altında tutmak ve yapay zekanın verimliliğini benimsedikçe, aynı zamanda geçim kaynaklarını haksız yere bozma potansiyeline karşı da koruma sağlamak olacaktır.

Bir Geçiş Dönemindeyiz

Her iki durumda da, duruşumuza dikkat etmemiz gerekiyor. Yeni bir çağın uçurumunda duruyoruz ve sağlam bir itiş bizi serbest düşüşe sürükleyebilir. Yapay zeka artık fütüristik bir fantezi değil; kesinlikle günlük yaşamlarımıza ve işimize yerleşmiştir. Bu heyecan verici ve bir o kadar da korkutucu.

Karşılaştığımız en önemli zorluklardan biri erişilebilirlik veya teknoloji açığıdır. Yapay zeka, güçlü araçları daha geniş bir kitleye sunarak teknolojiyi demokratikleştirme potansiyeline sahiptir. Ancak şu anda yapay zekanın vaadi öncelikle belirli bir erişim düzeyine sahip olanlar tarafından görülüyor; dolayısıyla yapay zekanın mevcut eşitsizlikleri hafifletmek yerine daha da kötüleştirme potansiyeli de mevcut.

Bu bir alışma dönemi olduğundan, yapay zekanın faydalarının geniş çapta dağıtılmasını sağlamak için sabır, eğitim ve proaktif önlemler gerektirecektir. Yapay zekanın potansiyelinin yalnızca ayrıcalıklı bir azınlık için değil, herkes için açığa çıkarılabilmesi için oyun alanını eşitleme potansiyeline sahibiz.

İşbirliği İkilemi

Tamam, bu bir paradoks: Yapay zekanın insanlarla birlikte en iyi şekilde çalışabilmesi için belirli görevlerde bizden üstün olması gerekiyor. Ancak bu ÇOK üstünlük, biz ölümlüler arasındaki direnişi ve korkuyu körükleyerek insan rollerini yerinden etme tehdidinde bulunuyor.

Bu paradoks, yapay zeka için zorlu bir "itme-çekme" durumu yaratıyor; ahlakla ilgili bu kadar hararetli tartışmaların nedeni budur. Çözümün, yapay zeka ile insan işbirliği arasındaki boşluğu etik bir şekilde kapatmayı amaçlayan, yeni ortaya çıkan tasarım felsefeleri ve teknolojilerinden oluşan bir paket olabileceğine inanıyorum. Bunları aşağıda listeleyeceğim. ChatGPT'ye şu konularda soru sormaya değer:

• İnsan Odaklı Yapay Zeka Tasarımı (HCAI): Yapay zeka sistemlerinin temelinde insan ihtiyaçları ve değerleri olacak şekilde geliştirilmesini sağlar.
  
  
• Açıklanabilir Yapay Zeka (XAI): Yapay zeka kararlarının gizemini çözerek onları insanlar için anlaşılır ve şeffaf hale getirir.
  
  
• Etik Yapay Zeka Çerçeveleri: Yapay zeka sistemlerinin insan haklarına ve değerlerine saygılı bir şekilde geliştirilmesine ve konuşlandırılmasına rehberlik eder.
  
  
• Uyarlanabilir/Duyarlı Yapay Zeka: İnsan geri bildirimlerinden öğrenir ve onlara uyum sağlayarak sinerjik bir ilişki sağlar.
  
  
• Katılımcı Tasarım: Son kullanıcıları yapay zeka geliştirme sürecine dahil ederek onların ihtiyaçlarının ve endişelerinin ele alınmasını sağlar.
  
  
• Artırılmış Zeka: Yapay zekanın insan yeteneklerini değiştirmek yerine geliştirmedeki rolünü vurguluyor.
  
  
• Güvenilir Yapay Zeka: güvenilirlik, güvenlik ve etik güvenceler yoluyla yapay zeka sistemlerine güven oluşturur.
  
  

Kendi Kendine Sürüşlü Arabalar mı, Yoksa Kendi Kendine Sürüşsüz Arabalar mı?

Bitirirken bir tavır alacağım. Yapay zekayı benimsemenin ahlaki bir zorunluluk olduğunu düşünüyorum. Benim görüşüme göre, hayat kurtarma, yaşam kalitemizi artırma ve hatta uzun süredir devam eden eşitsizliklere çözüm bulma potansiyeli göz ardı edilemeyecek kadar önemlidir. Ancak bu, düşünmeden balıklama dalmamız gerektiği anlamına gelmez. Benim düşünceme göre, yapay zekaya coşku ve ihtiyatla yaklaşmamız gerekiyor; onun olanaklarını keşfetme heyecanını sürdürürken etik, sosyal ve ekonomik etkisinin de farkında olmamız gerekiyor.

Dikkatli değerlendirme, sağlam etik çerçeveler ve sıkı yönetim, yapay zekanın potansiyelini sorumlu bir şekilde ortaya çıkarmanın anahtarıdır.

Konuyla ilgili tartışmaya hala açığım. O halde soruyu size bırakıyorum. Buradan veya benim adresimden yanıtla LinkedIn başlığı ve bana neden hatalı olduğumu ya da haklı olduğumu söyle. Bu karmaşık konu hakkında düşüncelerinizi ve yorumlarınızı bekliyorum.

Yapay zekayı talep ettiği ahlaki ciddiyetle kucaklamaya hazır mıyız?

Bir sonraki yolculuğunuza sürücüsüz bir araba ile çıkmaya hazır mısınız?