Wasi Karu Ñan: Chinkaymanta, Yachaymanta, Renacimientomanta Willakuy - 2 kaq PARTE

Unayñan libre kayqa runaq aswan mana saqespa maskhasqan, nina rawraymi civilización nisqakunata, revolucionkunata, sapankankuq t’ikrakuyninkunatapas k’ancharichirqan. Kikin puriyniymi kay maskayta qawachin, chaypim riqsisqa kachkan aypaywan, kutipakuykunawan, chaynallataq kacharichiypa chiqap esencianmanta ukhunchasqa hamutaykunawan.

Tukuy profesional kawsayniypim achka runakuna envidiakunankupaq hina kawsayta hapirqani, maymantapas ima pachapas llamkay atiywan kusikuspaymi. Kayqa kacharichiypa tukukuy rikuchiyninmanmi rikchakurqa. Ichaqa, hamut’arqanin hawa kuyuyqa manan ukhupi kacharichiywanchu tupan. Chiqap soberaníaqa aswan matizasqa hinaspa sasachakuyniyuqmi, manam geográfica independencia nisqallachu.

Huknin aswan nanaywan tupasqayqa, nishuta k’askakuy peligro kasqanmanta. Sapa kutim sirviente kanchik manam hawa kallpakunawanchu, aswanqa kikinchikpa munasqanchikwan, obsesionninchikwan hinaspa suyakuyninchikwan. Imapas anchata llakikusqanchik qunqayllamanta qechuruptinkuqa, mana allin qawasqanchikmi tarikunchik, kikinchikmanta piensasqanchikmi llumpayta piñasqa. Kayqa, repararqanin, manan libre kaychu; aswan millay clase sirviente kaymi.

Cheqaq kamachikuq kayqa, hawamanta imapas kaqtinpas, mana p’akisqa qhepakuq kikin kayta tarpuypin kashan. Chayqa reparaymi valorninchisqa manan imakunachus kapuwasqanchiswanchu sut’inchasqa kashan, aswanpas sasachakuykunapipas allinta tupananchispaq, wicharinanchispaq, t’ikrakusqanchiswanmi.

Ñoqaq entiendesqayman hinaqa, cheqaq libre kayqa kinsa importante ruwaykunapin sayan. Ñawpaqtaqa tiempoq soberanía nisqallanmi, chaymi akllakuni imaynatas aswan valorniyoq recursoyta churasaq chayta. Iskay kaqmi, maypi kasqaypa kamachikuynin, chaymi quwan libre kayta pachamamayta formanaypaq, manataqmi chaywan harkasqa kanaychu. Tukuyninpiqa, kanmi qullqi munaypa soberanía nisqa, chaymi atiyta quwan destino económico nisqayta diseñanaypaq, mana tradicional harkakuykunawan harkasqa kaspa.

Libertadmanta astawan hamut’anaypaqmi, civilización nisqakunamanta, sapan runakunamantapas, soberanía nisqa kamachikuyta maskhaq historiamanta willakuykunaman ukhuncharqani. Estoicokunaq filosofía nisqa hark’akuyninmanta pacha, indígena culturakunaq espiritun revolucionario nisqakunaman, hinallataq k’anchay yuyayniyoq runakunaq yuyaysapa hatariyninmanta, kunan pachanchispi qolqemanta ñawpaq puriqkunaman, sapa willakuymi ancha chaniyoq hamut’aykunata qon cheqaq kacharichiy imayna kasqanmanta. Kay historia puriykunan rikuchin, libre kayqa manan huk destinochu aswanpas yachay, mana yachay, hinallataq fronteranchiskunata mosoqmanta sut’inchanapaq puririyninmi.

Irónicamente, soberanía nisqaman rinapaq ñanqa, imakunatachus controlayta atisunman, mana controlayta atisqanchistapas allinta hamut’ananchis. Mañanmi huk delicado equilibriota ambiciónwan chaskikuywan, kallpachakuywan entregakuywan. Yachananchikmi musquyninchikta llampullata hapiyta, musquywan qatipakuspa ichaqa manam desesperaciónwanchu.

Kunanqa, kawsayniypa puriyninqa manan hawa pachakunata atipaypichu aswanpas runaq atiyninpa sasachakuyniyoq paisajenkunata t’aqwiypin. Chayqa tariymi imaynatas sapan runakuna ruwankuman kawsaykunata hunt’asqa significadowan, impactowan, cheqaq libre kaywan ima. Kay puriyqa manam sapallanchu; huñusqa maskaymi. Chayqa puriqmasikunawan tinkunakuymanta, paykunan entiendenku cheqaq soberanía nisqa mana sapallan sayaychu aswanpas allin yuyayniyoq t’inkinakuykunata paqarichiymi, chaykunan sapan runaq, huñusqapas atiyninta kallpachan.

Kay ñanta purishaqtiymi, huk sasan ichaqa ukhunchasqa hamut’ay pusawan: libre kayqa manan aypanapaq estadochu aswanpas sapa kuti tusuymi, adaptacion, yachay, wiñay ima.

Hinaspa chayna, puriyqa hinalla purichkan...